ORP "Kujawiak"-okręt z Elbing.

Historia naszego miasta jest niezmiernie ciekawa. Prawie każdy Elblążanin wie kim był Ferdynand Schichau ale mało kto słyszał o okręcie  wojennym zbudowanym w elbląskiej stoczni,którego los od 1920 r. połączył z Polską Marynarką  Wojenną II RP. Oto krótka jego historia...:       Podczas I wojny światowej (1914-18) niemiecka Cesarska Marynarka Wojenna ( Kaiserliche Marine) była wyposażona m.in. w małe torpedowce pływające wzdłuż wybrzeży Flandrii. W różnych stoczniach Niemiec wyprodukowano 40 szt. takich okrętów w tym SMS 68 („A 68”)  w stoczni elbląskiej. "A 68” był małym torpedowcem (klasy ”A 56”) zmodernizowanej klasy „A 26” z 1915 r. . A 68 (SMS 68) pomiędzy 1917 a 1920 r. Budowa jego w Stoczni F.Schichaua rozpoczęła się w 1916r. i nosiła nr.994. Wodowanie nastąpiło 11.04.1917 r. a wprowadzenie do służby nastąpiło 13.06.1917.  Uzbrojony został w 2 działa kal. 88 mm. L / 30, 2 wyrzutnie kal.450mm i 30 min. Załoga liczyła 55 osób(2 oficerów+53 podoficerów i marynarzy). Podczas wojny uniknął losu wielu swoich „kolegów”,którzy zostali zatopieni przez miny. Po wojnie ocalałe torpedowce zostały przekazane zwycięskiej Entencie i w większości  zezłomowane. Parę sztuk zostało przekazanych sojusznikom koalicji i nowo powstałym państwom. 9.12.1919 r. Rada Ambasadorów przyznała odrodzonej Polsce 6 małych torpedowców  o łącznej wyporności ok.1200 ton. Między nimi znajdował się nieuzbrojony „A 68” ... 3.09.1920 r.w porcie szkockim Rosyth został przejęty przez Polaków i nadano mu nazwę:  "ORP Kujawiak". Następnie w 1921 roku został w tej miejscowości poddany przebudowie.Uzbrojono go w: -dwa działka kal.47 mm.wz.85 Hotchkiss, -dwa ckmy "Maxim" wz.08 kal.7,92 mm. i 30 min. ORP "KUJAWIAK"  przed 1.09.1939 r. Wprowadzony do służby w Marynarce Wojennej RP został 17.09.1921 r. Po ukończeniu remontu i przebudowy sprowadzono go do Kraju w dn. 28.09.1921 r. Ciekawostką jest,że część drogi przebył holowany gdyż zabrakło mu paliwa... Po serii prób odbiorczych rozpoczął służbę w grudniu 1921 r. Portem macierzystym "Kujawiaka" został Puck. Pierwszy d-cą był komandor podporucznik Michał Przysiecki (10.02.21-09.24 r.). W latach 1921-24 stan załogi liczył 62-68 osób. 29.04.1923 roku złożył wizytę na okręcie prezydent Polski-Stanisław Wojciechowski. 29.04.1923 r.                  [fot.ze str.inter."Facta Nautica"] ORP "Kujawiak" w czerwcu 1923 r. złożył wizytę w łotewskiej Lipawie. We Francji ,w roku 1924 ,okręt został znowu przezbrojony,zamontowano na nim:  -dwa działa kal.75 mm. wz.97 Schneider, -dwie wyrzutnie torped 450 mm i 30 min. Z takim uzbrojeniem pływał do 1936 lub 1937 (różne źródła różne daty podają). "Kujawiak" rozkazem z 1.02.1929 r. został na krótko szkolnym okrętem artyleryjskim  podporządkowanym bezpośrednio dowódcy floty.Wyłączono go z Dyonu Torpedowców. W tym samy roku złożył wizytę w duńskiej Kopenhadze.Natomiast w lipcu 1930 r. włączono  "Kujawiaka" do Dywizjonu Szkolnego jako maszynowy okręt szkolny.27.07.1932 roku okręt  został skierowany do Dywizjonu Łodzi Podwodnych ,choć administracyjnie pozostał w  Dywizjonie Minowców do 1.09.32 r. W lipcu 1933 roku,wbrew Senatowi Wolnego Miasta Gdańska,ORP "Kujawiak" witał wizytę  brytyjskich okrętów wojennych.Razem z nimi stanął przy nabrzeżach Westerplatte. Pronazistowski Senat odgrażał się się mocno na to posunięcie Polski ale nie podjął żadnych  kroków przeciw torpedowcowi.Obraza Polskiej Bandery mogła być przyczyną wybuchu wojny  polsko-wolno gdańskiej! W 1937 (lub 1936 r.) "Kujawiak" został rozbrojony i pozostawiono na nim tylko: - jedno działo Schneidera wz.97 kal.75 mm., - i dwa ckm "Maxim" wz.08 kal.7,92 mm. Jego załogę stanowiło 40 marynarzy,podoficerów i oficerów. Okręt zaczął służbę jako "okręt cel" i tender (dowoził paliwo) dla okrętów podwodnych. Wycofany ze służby 6.04.1939 roku ,został zakotwiczony u brzegów Półwyspu Helskiego  na wysokości Jastarni w Jamie Kuźnickiej.Stał tam jako zbiornik na paliwo okrętowe. We wrześniu 1939 roku przetrwał ciężkie bombardowania lotnicze (przez niemieckie Luftwaffe). Po zakończeniu walk ,w październiku 1939 r.,dalszy los ORP "Kujawiak" jest nieznany... Prawdopodobnie po przejęciu go jako "trofeum" wojenne został (ze względu na swoją  przestarzałą konstrukcję) zezłomowany.Od 10.02.1920 r. do 13.12.1938 r. Okręt  Rzeczpospolitej Polskiej "Kujawiak" miał 20 dowódców. Pierwszym z nich był wspomniany już kmdr.ppor.Michał Przysiecki. Z bardziej znanych, w późniejszych latach II wojny światowej ,dowódców okrętu byli:  #kpt.mar.Henryk Kłoczkowski (2.12.32-13.01.33 r.)-późniejszy niesławny d-ca okrętu  podwodnego ORP "Orzeł",internowany w Tallinie (Estonia).  #por.mar.Wiktor Łomidze-Wachtang (3.11.33-34 r.)-Gruzin z pochodzenia,we wrześniu 1939 r. z-ca d-cy [komandor Stefan Kwiatkowski]  a po jego bohaterskiej śmierci,p.o. d-cy ORP "Gryf".  #kpt.mar.Jan Grudziński (10.11.38-13.12.38 r.)-przejął dowództwo na "Orle" po internowaniu  Kłoczkowskiego,był inicjatorem ucieczki "Orła" z Tallina do... Wlk.Brytanii gdzie go doprowadził  bez map i przyrządów,zaginął wraz z załogą i swym okrętem w maju lub czerwcu 1940 roku  podczas patrolu .  Kpt.mar.Jan Grudziński.       I tak kończy się historia A 68/ORP"Kujawiak",okrętu zbudowanego w niemieckim Elbing,który  służył wiernie swej nowej ojczyźnie,Polsce. Jeszcze tylko parę danych technicznych tego torpedowca: -wyporność:335 t./pełna 392 t., -długość:60,0 m., -szerokość:6,40 m., -zanurzenie:2,30 m., -prędkość 26 węzłów/w Polsce 22 węzły., -zasięg:800 Mm.przy 20 węzłach, -silnik:turbina parowa Schichaua o mocy 6000 KM., -2 śruby napędowe. Pisano: 29 VI 2012 r. Autor tekstu: "Azja70". Zdjęcia z internetu. Na podstawie: #Bibliografia: -"Dzieje Polski nad Bałtykiem"-Józef Wójcicki, -"Działania flot w drugiej wojnie światowej"-Edmund Kosiarz,wyd.KAW,1989 r. #Internet: -Wikipedia, -internetowe strony polskie i niemieckie dot.marynarki wojennej dwóch wojen światowych.